Türk Ceza Kanunu'nun 220. maddesinin 6. fıkrasında, suç örgütünün hiyerarşik yapısına dahil olmamakla birlikte örgüt adına ve örgütün amacı doğrultusunda suç işleyen kişilerin sorumluluğu düzenlenmiş bulunmaktadır. Anılan hüküm,

"(Değişik: 2/7/2012 - 6352/85 md.) Örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılır. Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. (Ek cümle: 11/4/2013-6459/11 md.) Bu fıkra hükmü sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır." şeklindedir.

TCK m. 220/6 hükmüne göre, örgüt adına suç işleyen kimsenin bu fıkra uyarınca cezalandırılabilmesi için, suçu işlediği sırada örgüte üye olmaması gerekmektedir. Zira kişi zaten bu örgütün üyesi ise örgüte üye bir kimsenin, örgüt faaliyeti çerçevesinde suç işlemesi hali, TCK m. 220 f. 4'te düzenlenmiş bulunmaktadır.

Türk Ceza Kanunu'nun 220. maddesinin 6. fıkrasına ilişkin gerekçede, söz konusu hüküm ile örgüte hâkim olan hiyerarşik ilişki içinde olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kimsenin, örgüt üyesi olarak kabul edilmesi ve bu nedenle de sorumlu tutulması gerektiği ifade edilmiştir. Kanunda "ayrıca" ibaresine yer verilerek, hiyerarşik yapısına dahil olmadığı örgüt adına suç işleyen kimsenin hem işlemiş olduğu suçtan hem de örgüt üyesi olmaktan dolayı ayrı ayrı cezalandırılacağı, bu bakımdan gerçek içtima kuralının uygulanacağı öngörülmüştür.

Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişinin, örgüt üyesi olarak cezalandırılmasının, kamu barışını bozan suçlarla etkin mücadele etme amacı ile açıklanması mümkündür. Zira örgüt adına işlenen suçlar, örgütsel faaliyetleri ileri götürmekte ve örgütün amaçlarına hizmet etmektedir. Ancak belirtmek gerekir ki, örgüt üyesi olmayan bir kişinin, aynı örgüt üyesi gibi cezalandırılması ceza siyasetine uygun düşmeyebilir. Bu sebeple, bu durumdaki kişilerin örgüt üyesine kıyasla daha az bir yaptırımla cezalandırılmasının hem suç hem de ceza siyasetine uygun düştüğü ve bu sayede fiilin haksızlık içeriğinin de karşılandığı belirtilmelidir. 

Nitekim örgüt adına suç işlemenin düzenlendiği TCK m. 220/6'nın ilk hali "Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi ayrıca örgüte üye olmak suçundan dolayı cezalandırılır." şeklinde iken, 02.07.2012 tarih ve 6352 sayılı Kanunla söz konusu hükümde değişiklik yapılarak, 6. fıkraya "Örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına ka­dar indirilebilir" hükmü eklenmiştir.

Hükmün kapsamı, 11 Nisan 2013 tarih ve 6459 sayılı Kanun'un 11. maddesiyle getirilen, "Bu fıkra hükümleri sadece silahlı örgütler hakkında uygulanır" şeklinde düzenleme ile daha da daraltılmış bulunmaktadır. Bu çerçevede, TCK m. 220 f. 3 kapsamında "silahlı örgüt" nitelemesi yapılmayan bir örgüt adına, örgüte üye olmamakla birlikte, suç işlenmesi durumunda, kişinin sorumluluğu yalnızca işlenen suçtan olacak; bu kimseler ayrıca örgüt üyeliğinden dolayı cezalandırılmayacaklardır.

Belirtmek gerekir ki yine 6459 sayılı Kanun'un 8. maddesiyle Terörle Mücadele Kanunu'nun 7. maddesine eklenen 4. fıkra ile bazı fiillerin, TCK m. 220/6 kapsamından çıkarılması söz konusu olmuştur. Buna göre, terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına işlenen;

"a) terör örgütünün propagandasını yapmak (TMK.m.7/2),

b) terör örgütlerinin cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru göstermek, övmek ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden bildiri veya açıklamaları basmak veya yayımlamak (TMK.m.6/2),

c) 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nun 28/1 inci maddesinde düzenlenen kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılmak" suçları bakımından, failler hakkında ayrıca TCK m. 220/6 uyarınca ceza verilmez.

Söz konusu düzenleme, suç politikası ilkelerine aykırılık teşkil ettiği gerekçesiyle eleştirilmektedir.

Makalenin tamamına erişmek ve konuyla ilgili detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz!

Av. Sibel ÖZTÜRK

[email protected]

+90 312 909 46 76